ἐπεὶ δὲ περαίνει τὸν μῦθον ἡ Μυρρίνη, ἡ Μέλιττα, “ὡς καλός ἐστιν ὁ μῦθος,” φησίν· “λέγε ἡμῖν ἄλλον τινὰ μῦθον, ὦ μῆτερ.” ἡ δὲ Μυρρίνη, “οὐδαμῶς,” φησίν· “νῦν γὰρ ἐν νῷ ἔχω τὸ δεῖπνον παρασκευάζειν.” ἡ μὲν οὖν Μέλιττα δακρύει, ὁ δὲ Φίλιππος, “μὴ δάκρυε, ὦ Μέλιττα,” φησίν· “ἐγὼ γὰρ ἐθέλω σοι μῦθον καλὸν λέγειν περὶ ἀνδρὸς πολυτρόπου, ὀνόματι Ὀδυσσέως.
“ὁ γὰρ Ὀδυσσεὺς ἐπὶ τὴν Τροίαν πλεῖ μετὰ τοῦ τ᾿ Ἀγαμέμνονος καὶ τῶν Ἀχαιῶν. δέκα μὲν οὖν ἔτη περὶ Τροίαν μάχονται, τέλος δὲ τὴν πόλιν αἱροῦσιν. ὁ οὖν Ὀδυσσεὺς τοὺς ἑταίρους κελεύει εἰς τὰς ναῦς εἰσβαίνειν, καὶ ἀπὸ τῆς Τροίας οἴκαδε ἀποπλέουσιν. ἐν δὲ τῇ ὁδῷ πολλὰ καὶ δεινὰ πάσχουσιν. πολλάκις μὲν γὰρ χειμῶνας ὑπέχουσιν, πολλάκις δὲ εἰς ἄλλους κινδύνους μεγίστους ἐμπίπτουσιν.
“πλέουσί ποτε εἰς νῆσόν τινα μικράν, ἐκβαίνουσι δὲ ἐκ τῶν νεῶν καὶ δεῖπνον ποιοῦσιν ἐν τῷ αἰγιαλῷ. ἔστι δὲ ἐγγὺς ἄλλη νῆσος· καπνὸν ὁρῶσι καὶ φθόγγον ἀκούουσιν προβάτων τε καὶ αἰγῶν. τῇ οὖν ὑστεραίᾳ ὁ Ὀδυσσεὺς τοὺς ἑταίρους κελεύει εἰς τὴν ναῦν εἰσβαίνειν· βούλεται γὰρ εἰς τὴν νῆσον πλεῖν καὶ γιγνώσκειν τίνες ἐκεῖ οἰκοῦσιν.
“δι᾿ ὀλίγου οὖν ἀφικνοῦνται εἰς τὴν νῆσον. ἐγγὺς τῆς θαλάττης ἄντρον μέγα ὁρῶσι καὶ πολλά τε πρόβατα καὶ πολλὰς αἶγας. ὁ οὖν Ὀδυσσεὺς τοῖς ἑταίροις, ‘ὑμεῖς μέν,’ φησίν, ‘πρὸς τῇ νηῒ μένετε. ἐγὼ δὲ ἐν νῷ ἔχω εἰς τὸ ἄντρον εἰσιέναι.’ δώδεκα οὖν τῶν ἑταίρων κελεύει ἑαυτῷ ἕπεσθαι. οἱ δὲ ἄλλοι πρὸς τῇ νηῒ μένουσιν. ἐπεὶ δὲ εἰς τὸ ἄντρον ἀφικνοῦνται, οὐδένα ἄνθρωπον εὑρίσκουσιν ἔνδον. οἱ οὖν ἑταῖροι, ‘ὦ Ὀδυσσεῦ,’ φασίν, ‘οὐδεὶς ἄνθρωπός ἐστιν ἔνδον. ἔλαυνε οὖν τά τε πρόβατα καὶ τὰς αἶγας πρὸς τὴν ναῦν καὶ ἀπόπλει ὡς τάχιστα.’
“ὁ δὲ Ὀδυσσεὺς οὐκ ἐθέλει τοῦτο ποιεῖν· βούλεται γὰρ γιγνώσκειν τίς ἐν τῷ ἄντρῳ οἰκεῖ. οἱ δὲ ἑταῖροι μάλα φοβοῦνται· ὅμως δὲ τῷ Ὀδυσσεῖ πείθονται καὶ μένουσιν ἐν τῷ ἄντρῳ.”
ἐν δὲ τούτῳ ὁ μὲν κύων ἐπαίρει ἑαυτὸν καὶ ἀπὸ τοῦ παιδὸς ἀποχωρεῖ. ὁ δὲ παῖς οὐκέτι λέγει τὸν μῦθον, ἀλλὰ πρὸς τὸν κύνα βλέπει. “τί πάσχει ὁ κύων;” φησὶν ὁ Φίλιππος. ὁ δὲ κύων σπεύδει πρὸς τὸν ἀγρόν, καὶ ἀγρίως ὑλακτεῖ. “ἀλλὰ τί ποιεῖ ὁ Ἄργος; διὰ τί οὕτως ὑλακτεῖ καὶ θόρυβον ποιεῖ;” ὁ μὲν οὖν παῖς ἐπαίρει ἑαυτὸν καί, “μένε, ὦ Μέλιττα,” φησίν· “ἐγὼ γὰρ ὁρᾶν βούλομαι τί ὁ κύων πάσχει.” ἡ δὲ Μέλιττα πρὸς τὸν παῖδα βλέπει καὶ σιγᾷ. ὁ δὲ Φίλιππος τρέχει μετὰ τὸν κύνα καὶ βοᾷ· “δεῦρ᾿ ἐλθέ, ὦ Ἄργε. διὰ τί οὕτως ὑλακτεῖς;” ὁ μὲν οὖν παῖς τὸν κύνα ἐπανιέναι κελεύει, ὁ δὲ κύων οὐ πείθεται τῷ παιδί, ἀλλ᾿ ὅμως τρέχει εἰς τὸν ἀγρόν.
τέλος δὲ ὁ Φίλιππος ὁρᾷ τί ὁ κύων διώκει· πρόβατον γάρ τι οὐκ ἐν τῷ αὐλίῳ μένει, ἀλλ᾿ εἰς τοὺς ἀγροὺς εἰσβαίνει. ἡ δὲ μήτηρ τὸν παῖδα ὁρᾷ καί, “τί πάσχεις,” φησίν, “ὦ παῖ; διὰ τί οὕτω σπεύδεις; ποῦ ἐστιν ἡ Μέλιττα;” ὁ δὲ παῖς αὐτῆς οὐκ ἀκούει, ἀλλὰ τὸ πρόβατον διώκει. τὸ δὲ πρόβατον φοβεῖται τὸν κύνα καὶ τὸν παῖδα, καὶ εἰς τὸν πύργον φεύγει. ὁ δὲ Φίλιππος, “τί ποιεῖ τὸ πρόβατον;” φησίν, “ἆρα εἰς τὸν πύργον εἰσέρχεται; ἴθι δή, Ἄργε, δίωκε αὐτό.” ὁ μὲν οὖν κύων τὸ πρόβατον διώκει, τὸ δὲ πρόβατον εἰς τὸν πύργον καταφεύγει. ἐν δὲ τῷ πύργῳ σκότος ἐστὶ καὶ οὐ δυνατόν ἐστι τὸ πρόβατον ὁρᾶν. ὁ οὖν παῖς λαμπάδα ζητεῖ, καὶ πρὸς ταῖς τοῦ πύργου πύλαις αὐτὴν εὑρίσκει. ἡ μὲν γὰρ λαμπὰς ἐπὶ δέρματί ἐστιν, ὑπὸ δὲ τῷ δέρματι σάκκοι εἰσίν. ἐν γὰρ σάκκοις ὑπὸ τοῖς δέρμασιν ὁ Δικαιόπολις τὰ σπέρματα καὶ τὸν σῖτον σῴζει καὶ φυλάττει· εἰ μὴ γὰρ καλόν ἐστι τὸ σπέρμα, οὐ καλὸς σῖτος γίγνεται. ἀπὸ τοῦ δέρματος οὖν ὁ Φίλιππος τὴν λαμπάδα λαμβάνει. ὁ μὲν οὖν παῖς ἐπὶ τῇ λαμπάδι πῦρ καίει. τὸ δὲ τῆς λαμπάδος πῦρ φῶς ποιεῖ. ὁ οὖν Φίλιππος ἐν τῇ δεξιᾷ ἔχει τὴν λαμπάδα, καὶ εἰς τὸν σκότον προχωρεῖ. ἀλλ᾿ οὐ ῥᾴδιόν ἐστι τὸ πρόβατον εὑρίσκειν· κρύπτει γὰρ ἑαυτὸ ἐν σκότῳ, ὑπὸ τοῖς σάκκοις τοῖς τοῦ σπέρματος. τέλος δὲ ὁ κύων τὸ πρόβατον εὑρίσκει καὶ ὑλακτεῖ· “βαύ, βαύ.” τὸ δὲ πρόβατον, ἐπεὶ τὸν κύνα ὁρᾷ, μάλα φοβεῖται καὶ βληχᾶται· “βῆ, βῆ.” ὁ μὲν οὖν παῖς τὸ πρόβατον αἴρει καὶ εἰς τὸ αὔλιον φέρει· ἔπειτα δὲ πρὸς τὴν Μέλιτταν αὖθις σπεύδει. ἡ δὲ Μέλιττα μένει ὑπὸ τῷ δένδρῳ, καί, “τί δή;” φησίν, “ἆρ᾿ οὐκέτι βούλει τὸν μῦθόν μοι λέγειν; μὴ ἄπελθε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὦ παῖ, ἀλλὰ κάθιζε καὶ σὺ ὑπὸ τούτῳ τῷ δένδρῳ, καὶ εἰπέ μοι τί ἔπειτα γίγνεται. βούλομαι γὰρ γιγνώσκειν τί πάσχουσιν ὅ τε Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ ἑταῖροι αὐτοῦ.” ὁ μὲν οὖν Φίλιππος καθίζει πρὸς τῇ Μελίττῃ· οἱ μὲν οὖν παῖδες ἅμα ὑπὸ τῷ δένδρῳ καθίζουσιν, ὁ δὲ πάππος πρὸς τοῖς παισὶν ἔτι καθεύδει. τέλος δὲ ὁ κύων πρὸς τοὺς παῖδας προσχωρεῖ. ὁ δὲ Φίλιππος· “δεῦρ᾿ ἐλθέ, ὦ Ἄργε, καὶ κάθιζε· βούλομαι γὰρ τὸν μῦθον τῇ Μελίττῃ λέγειν.” ὁ μὲν οὖν κύων πρὸς τῷ Φιλίππῳ καθίζει καὶ ἀπὸ τῶν παίδων οὐκέτι ἀπέρχεται, ὁ δὲ Φίλιππος οὕτως αὖθις τὸν μῦθον λέγει· “ὁ μὲν οὖν Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ ἑταῖροι αὐτοῦ οὐ φεύγουσιν, ἀλλ᾿ ἐν τῷ ἄντρῳ μένουσιν· ὁ μὲν γὰρ Ὀδυσσεὺς γιγνώσκειν βούλεται τίς ἐν τῷ ἄντρῳ οἰκεῖ, οἱ δὲ ἑταῖροι αὐτοῦ μάλα φοβοῦνται, ἀλλὰ τῷ Ὀδυσσεῖ πείθονται.”
“δι᾿ ὀλίγου δὲ ψόφον μέγιστον ἀκούουσι καὶ εἰσέρχεται γίγας φοβερός· δεινὸς γάρ ἐστιν· εἷς ὀφθαλμὸς ἐν μέσῳ τῷ μετώπῳ ἔνεστιν. ὅ τ᾿ οὖν Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ ἑταῖροι μάλιστα φοβοῦνται καὶ εἰς τὸν τοῦ ἄντρου μυχὸν φεύγουσιν. ὁ δὲ γίγας πρῶτον μὲν τὰ ποίμνια εἰς τὸ ἄντρον εἰσελαύνει, ἐπεὶ δὲ πάντα ἔνδον ἐστίν, λίθον μέγιστον αἴρει καὶ εἰς τὴν τοῦ ἄντρου εἴσοδον βάλλει. ἐνταῦθα δὴ πρῶτον μὲν τὰ ποίμνια ἀμέλγει, ἔπειτα δὲ πῦρ καίει. οὕτω δὴ τόν τ᾿ Ὀδυσσέα καὶ τοὺς ἑταίρους ὁρᾷ καί, ‘ὦ ξένοι,’ βοᾷ, ‘τίνες ἐστὲ καὶ πόθεν πλεῖτε;’
“ὁ δ᾿ Ὀδυσσεύς, ‘ἡμεῖς Ἀχαιοί ἐσμεν,’ φησίν, ‘καὶ ἀπὸ τῆς Τροίας οἴκαδε πλέομεν. χειμὼν δὲ ἡμᾶς ἐνθάδε ἐλαύνει.’
“ὁ δὲ Κύκλωψ οὐδὲν ἀποκρίνεται ἀλλὰ ὁρμᾶται ἐπὶ τοὺς Ἀχαιούς· τῶν ἑταίρων δὲ δύο ἁρπάζει καὶ κόπτει πρὸς τὴν γῆν· ὁ δὲ ἐγκέφαλος ἐκρεῖ καὶ δεύει τὴν γῆν.”
ἡ δὲ Μέλιττα, “παῦε, ὦ Φίλιππε,” φησίν, “παῦε· δεινὸς γάρ ἐστιν ὁ μῦθος. ἀλλ᾿ εἰπέ μοι, πῶς ἐκφεύγει ὁ Ὀδυσσεύς; ἆρα πάντας τοὺς ἑταίρους ἀποκτείνει ὁ Κύκλωψ;”
ὁ δὲ Φίλιππος, “οὐδαμῶς,” φησίν· “οὐ πάντας ἀποκτείνει ὁ Κύκλωψ. ὁ γὰρ Ὀδυσσεύς ἐστιν ἀνὴρ πολύμητις. πρῶτον μὲν οὖν πολὺν οἶνον τῷ Κύκλωπι παρέχει, ὥστε δι᾿ ὀλίγου μάλα μεθύει. ἐπεὶ δὲ καθεύδει ὁ Κύκλωψ, ῥόπαλον μέγιστον ὁ Ὀδυσσεὺς εὑρίσκει καὶ τοὺς ἑταίρους κελεύει θερμαίνειν αὐτὸ ἐν τῷ πυρί. ἐπεὶ δὲ μέλλει ἅψεσθαι τὸ ῥόπαλον, ὁ Ὀδυσσεὺς αἴρει αὐτὸ ἐκ τοῦ πυρὸς καὶ ἐλαύνει εἰς τὸν ἕνα ὀφθαλμὸν τοῦ Κύκλωπος.
“ὁ δὲ ἀναπηδᾷ καὶ δεινῶς κλάζει. ὁ δὲ Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ ἑταῖροι εἰς τὸν τοῦ ἄντρου μυχὸν φεύγουσιν. ὁ δὲ Κύκλωψ οὐ δύναται αὐτοὺς ὁρᾶν. τυφλὸς γάρ ἐστιν.”
ἡ δὲ Μέλιττα· “ὡς σοφός ἐστιν ὁ Ὀδυσσεύς. ἀλλὰ πῶς ἐκφεύγουσιν ἐκ τοῦ ἄντρου;”
ὁ δὲ Φίλιππος· “τῇ ὑστεραίᾳ, ἐπεὶ πρῶτον ἀνατέλλει ὁ ἥλιος, ὁ Κύκλωψ τὸν λίθον ἐξαίρει ἐκ τῆς τοῦ ἄντρου εἰσόδου καὶ πάντα τά τε πρόβατα καὶ τὰς αἶγας ἐκπέμπει. ὁ οὖν Ὀδυσσεὺς τοὺς ἑταίρους κρύπτει ὑπὸ τὰ πρόβατα. οὕτω δὴ ὁ Κύκλωψ ἐκπέμπει τοὺς Ἀχαιοὺς μετὰ τῶν προβάτων, οἱ δὲ τὰ πρόβατα πρὸς τὴν ναῦν ἐλαύνουσι καὶ ἀποπλέουσιν.”
ἐπεὶ δὲ ὁ Φίλιππος περαίνει τὸν μῦθον, ἡ Μέλιττα, “τί δὲ μετὰ ταῦτα γίγνεται,” φησίν, “τῷ Ὀδυσσεῖ καὶ τοῖς ἑταίροις αὐτοῦ; εἰς τίνα νῆσον ἔπειτα πλέουσιν; ἆρα εἰς τὴν πατρίδα ἀφικνοῦνται; τίνες τῶν ἑταίρων σῴζονται ἐκ τῆς θαλάττης; μὴ παύου, ὦ Φίλιππε, ἀλλ᾿ εἰπέ μοι πάντα τὸν μῦθον τὸν περὶ τοῦ Ὀδυσσέως.”
ὁ δὲ Φίλιππος· “οὐκ ἀφικνοῦνται εἰς τὴν ἑαυτῶν πατρίδα, ἐπεὶ ὁ τοῦ Κύκλωπος πατὴρ ἐχθρὸς αὐτοῖς γίγνεται, καὶ οὐκ ἐᾷ αὐτοὺς οἴκαδε ἐπανιέναι κατὰ θάλατταν, οὐδὲ ὁ Ὀδυσσεὺς δυνατός ἐστιν αὐτοὺς σῴζειν ἐκ τῆς θαλάττης εἰς τὸν λιμένα.”
ἡ δὲ Μέλιττα· “τί λέγεις; τίνος ἐστὶν υἱὸς ὁ Κύκλωψ;” ὁ δὲ Φίλιππος· “τοῦ Ποσειδῶνος, τοῦ τῆς θαλάττης θεοῦ. ὁ γὰρ Ὀδυσσεὺς ἀπὸ τοῦ τῆς νήσου αἰγιαλοῦ ἀποπλεῖ, ἀλλ᾿ ἐκ μέσης τῆς θαλάττης οὕτω βοᾷ· ‘ὦ Κύκλωψ, δεινὸς μὲν εἶ σύ, ἐγὼ δὲ ἀνδρεῖος καὶ ἰσχυρός εἰμι. δὶα τί οὐ καλῶς δέχῃ τοὺς ξένους εἰς τὴν οἰκίαν σου; ἆρ᾿ ἀγνοεῖς ὅτι ὁ Ζεὺς τοὺς ξένους ἀεὶ σῴζει; νῦν δὲ οὐκέτι τὸν ὀφθαλμὸν ἐν μέσῳ τῷ μετώπῳ ἔχεις. ἐγὼ δὲ αἴτιός εἰμι, καὶ τὸ ὄνομα μου Ὀδυσσεύς ἐστιν· Ὀδυσσεύς εἰμι πολύμητις, υἱὸς τοῦ Λαέρτου, καὶ ἐν τῇ Ἰθάκῃ οἰκίαν ἔχω.’ ὁ δὲ Κύκλωψ μέγαν λίθον ἐκ τοῦ ὄρους αἴρει, καὶ βάλλει αὐτὸν εἰς τὴν τοῦ Ὀδυσσέως ναῦν. ὁ μὲν οὖν λίθος τῇ θαλάττῃ ἐμπίπτει, ὁ δὲ Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ ἑταῖροι ἀποφεύγουσιν.
“ἀλλ᾿ ὁ Κύκλωψ τὸν Ποσειδῶνα τὸν ἑαυτοῦ πατέρα καλεῖ, καὶ λέγει· ‘ὦ Πόσειδον πάτερ, ὦ δέσποτα καὶ βασιλεῦ τῆς θαλάττης, ὅρα τί πάσχω ὑπὸ τοῦ Ὀδυσσέως· βοήθει μοι, καὶ μὴ ἔα αὐτὸν οἴκαδε ἐπανιέναι. εἰ δὲ μὴ τοῦτο δυνατόν ἐστιν, ἀπόκτεινε πάντας τοὺς ἑταίρους αὐτοῦ.’” ἡ δὲ Μέλιττα· “τί δὴ γίγνεται; ἆρα ὁ Ποσειδῶν χειμῶνα ποιεῖ ἐν τῇ θαλάττῃ; ἆρα ὁ Ὀδυσσεὺς σῴζεται ἐκ τοῦ χειμῶνος; ἆρα ἐν τῷ χειμῶνι οἱ ἑταῖροι αὐτοῦ ἀποθνῄσκουσιν; ἆρα σῶοί εἰσι πάντες ἐπεὶ ὁ χειμὼν παύεται; εἰπέ μοι, ὦ Φίλιππε, εἰπέ μοι, καὶ μὴ παύου.”
ὁ δὲ Φίλιππος· “ὦ Μέλιττα, μὴ θόρυβον ποίει ἀλλ᾿ ἄκουε τὸ τοῦ μύθου τέλος· ἐγὼ μὲν γὰρ τὸν μῦθον λέγειν βούλομαι, σὺ δὲ σίγα, καὶ ἄκουέ μου.”
ἡ μὲν οὖν Μέλιττα σιγᾷ, ὁ δὲ Φίλιππος, “ὁ Ὀδυσσεύς,” φησίν, “καὶ οἱ ἑταῖροι αὐτοῦ πολλὰ καὶ δεινὰ πάσχουσιν, πολλάκις χειμῶνας ὑπέχουσιν, καὶ οἱ μὲν σῴζονται, οἱ δὲ ἐν τῇ θαλάττῃ ἀποθνῄσκουσιν. τέλος δὲ ἀφικνοῦνται εἰς τὴν Αἰόλου νῆσον.”
ἡ δὲ Μέλιττα, “τίς ἐστιν,” φησίν, “Αἴολος;” ὁ δὲ Φίλιππος, “ὁ Αἴολος,” φησίν, “βασιλεύς ἐστι τῶν ἀνέμων καὶ τῶν χειμώνων· ἔν τινι νήσῳ οἰκεῖ μετὰ πολλῶν υἱῶν καὶ θυγατέρων, καὶ ἐν τῇ οἰκίᾳ ἀεὶ δειπνοῦσιν. ὁ μὲν Αἴολος καλῶς δέχεται τοὺς ξένους, καὶ πολὺν χρόνον ὅ τε Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ ἑταῖροι μένουσιν ἐν τῇ οἰκίᾳ αὐτοῦ. τέλος δὲ ὁ Ὀδυσσεὺς εἰς τὴν πατρίδα ἐπανιέναι βούλεται καὶ ἀπὸ τοῦ λιμένος τοῦ Αἰόλου ἀποπλεῖν. παρὰ δὲ τοῦ Αἰόλου ἀσκόν τινα δέχεται. ὁ δὲ Αἴολος, ‘ἐν τούτῳ τῷ ἀσκῷ,’ φησίν, ‘πάντες τε οἱ ἄνεμοι καὶ πάντες οἱ χειμῶνες ἔνεισιν· μὴ οὖν λῦε αὐτόν, εἰ μὴ βούλει χειμῶνας ὑπέχειν καὶ πολλὰ καὶ δεινὰ πάσχειν.’ ὁ μὲν οὖν Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ ἑταῖροι αὐτοῦ ἀποπλέουσιν ἀπὸ τῆς τοῦ Αἰόλου νήσου. πολλὰς μὲν οὖν ἡμέρας οἴκαδε πλέουσιν, ἀεὶ δὲ εὐδία ἐστίν, ἐπεὶ πάντες θ᾿ οἱ ἄνεμοι καὶ πάντες οἱ χειμῶνες ἐν τῷ ἀσκῷ ἔνεισιν.”
ἡ δὲ Μέλιττα, “ἀλλὰ διὰ τί,” φησίν, “ὁ Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ ἑταῖροι αὐτοῦ οὕτω τοὺς χειμῶνας φοβοῦνται; ἆρα οὐ δυνατόν ἐστιν ἐν τοῖς χειμῶσι καταφεύγειν εἰς τοὺς λιμένας; αἱ μὲν γὰρ νῆες αἱ τῶν Ἀθηναίων ἐν τοῖς χειμῶσι μένουσιν ἐν τῷ Πειραιεῖ καὶ ἐν ἄλλοις τισὶ λιμέσιν· οὕτω γὰρ ἀπὸ τῶν χειμώνων σῴζονται.”
ὁ δὲ Φίλιππος· “ἀλλὰ τί λέγεις, ὦ ἀνόητε κόρη; οὐκ ἀεὶ δυνατόν ἐστιν ἐν τοῖς λιμέσι μένειν· πολλάκις γὰρ αἱ νῆες ἤδη κατὰ θάλαττάν εἰσιν ὅτε οἱ χειμῶνες γίγνονται, καὶ μακράν εἰσι πάντες οἱ λιμένες· οὐκ οὖν δυνατόν ἐστιν εἰς τοὺς λιμένας καταφεύγειν.”
ἡ δὲ Μέλιττα· “ἀλλὰ εἰ μὴ οἱ ἄνεμοι ἐξέρχονται ἐκ τοῦ ἀσκοῦ, πῶς οὐκ ἀφικνοῦνται ὁ Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ ἑταῖροι εἰς τὸν λιμένα τὸν τῆς πατρίδος αὐτῶν;” ὁ δὲ Φίλιππος· “ἄκουε δή· ὁ μὲν Ὀδυσσεὺς καθεύδει, μάλα γὰρ κάμνει· οἱ δὲ ἑταῖροι αὐτοῦ ἀγνοοῦσι τί ἐν τῷ ἀσκῷ ἔνεστιν. οὕτως οὖν αὐτῶν τις λέγει τοῖς ἄλλοις· ‘τί οὐ λύομεν ἡμεῖς τοῦτον τὸν ἀσκόν; ἀφικνούμεθα γὰρ εἰς τὸν τῆς πατρίδος λιμένα, ἀλλ᾿ οὐδὲν ταῖς γυναιξίν, οὐδὲν τοῖς υἱοῖς φέρομεν. ὁ δὲ Ὀδυσσεὺς ἐν τούτῳ τῷ ἀσκῷ κρύπτει πολλοὺς θησαυρούς.’ οἱ δὲ ἄλλοι αὐτῷ πείθονται καὶ τὸν ἀσκὸν λύουσιν. ὦ ἀγνόητοι· οἱ γὰρ ἄνεμοι πάντες ἐξέρχονται ἐκ τοῦ ἀσκοῦ, χειμών τε μέγας γίγνεται ἐν τῇ θαλάττῃ καὶ τὴν ναῦν ἀπὸ τῆς πατρίδος ἀποφέρει· ὁ μὲν οὖν Ὀδυσσεὺς ἐγείρεται καὶ ἐπαίρει ἑαυτόν, οἱ δὲ ἑταῖροι στενάζουσι καὶ βοῶσιν.”
ἡ δὲ Μέλιττα· “Σώφρων μέν ἐστιν ὁ Ὀδυσσεύς, οὐ σώφρονες δὲ οἱ ἑταῖροι αὐτοῦ, καὶ διὰ τοῦτο κακῶς ἀποθνῄσκουσιν· οἱ γὰρ θεοὶ τὸν σώφρονα ἄνδρα ἀεὶ σῴζουσιν, τοὺς δὲ μὴ σώρονας τῶν ἀνθρώπων οὐ φιλοῦσιν. διὰ τοῦτο ἀεὶ ἡ μήτηρ φησὶν ὅτι ἐμὸν ἔργον ἐστὶ σωφρονεῖν.”
ὁ δὲ Φίλιππος, “ναὶ μὰ Δία, ὦ Μέλιττα,” φησίν· “καὶ γὰρ ἐμοὶ ὁ πατὴρ οὕτω λέγει. ἀλλ᾿ ἔργον ἐστὶ τῶν σωφρόνων ἀνθρώπων τοὺς θεοὺς τιμᾶν, καὶ τοῖς ἡγεμόσι πείθεσθαι. οἱ γὰρ θεοὶ τοῖς σώφροσιν ἀνθρώποις ἀγαθοί εἰσιν· ἀεὶ γὰρ τῷ σώφρονι ἄνθρώπῳ βοηθοῦσιν, καὶ πάρεισιν αὐτῷ ἐν τοῖς κινδύνοις. ἀπὸ δὲ τοῦ σώρονος ἀνθρώπου οὐκ ἀπέρχονται οἱ θεοί, ἐπεὶ σώφρονά ἐστι καὶ τὰ ἔργα αὐτοῦ, οἱ δὲ θεοὶ τὸ σῶφρον ἔργον ἀεὶ φιλοῦσιν.”
ἡ δὲ Μέλιττα, “ἄφρονες δέ,” φησίν, “οἱ τοῦ Ὀδυσσέως ἑταῖροι εἰσιν. ἆρα πάντες ἐν τῷ χειμῶνι ἀποθνῄσκουσιν;” “οὐδαμῶς,” ἀποκρίνεται ὁ Φίλιππος, “ἀλλὰ πολλοὶ σῴζονται. πολλὰ δὲ καὶ δεινὰ ἐν τῇ θαλάττῃ πάσχουσιν. τέλος δὲ ὁ Ζεὺς αὐτοὺς ἀποκτείνει πάντας, ἐπεὶ τὰς τοῦ Ἡλίου βοῦς σφάττουσι καὶ κατεσθίουσιν· ὁ δὲ Ὀδυσσεὺς οὐκ ἐσθίει, ἐπεὶ σώφρων ἐστὶν ἀνήρ, καὶ οὐκ ἀγνοεῖ ὅτι αἱ βόες τοῦ Ἡλίου εἰσίν. οἱ μὲν οὖν ἑταῖροι πάντες κακῶς ἀποθνῄσκουσιν, μόνος δὲ ὁ Ὀδυσσεὺς σῴζεται. ἄλλα δὲ πολλὰ καὶ δεινὰ πάσχει, ἐπεὶ ἐχθρὸς αὐτῷ ἐστιν ὁ Ποσειδῶν· τέλος δὲ εἰς τὴν πατρίδα ἀφικνεῖται, πρὸς τὴν γυναῖκα καὶ τὸν παῖδα.”
ἐπεὶ δὲ ὁ Θησεὺς πρὸς τὴν Κρήτην μέλλει ἀποπλεῖν, ὁ πατὴρ αὐτῷ λέγει· “ἐγὼ μάλιστα φοβοῦμαι ὑπὲρ σοῦ, ὦ παῖ· ὅμως δὲ ἴθι εἰς τὴν Κρήτην καὶ τόν τε Μινώταυρον ἀπόκτεινε καὶ σῷζε τοὺς ἑταίρους· ἔπειτα δὲ οἴκαδε σπεῦδε. ἐγὼ δέ, ἕως ἂν ἄπῃς, καθ᾿ ἡμέραν ἀναβήσομαι ἐπὶ ἄκραν τὴν ἀκτήν, βουλόμενος ὁρᾶν τὴν σὴν ναῦν. ἀλλ᾿ ἄκουέ μου· ἡ γὰρ ναῦς ἔχει τὰ ἱστία μέλανα· σὺ δέ, ἐὰν τὸν τε Μινώταυρον ἀποκτείνῃς καὶ τοὺς ἑταίρους σώσῃς, οἴκαδε σπεῦδε, καὶ ἐπειδὰν ταῖς Ἀθήναις προσχωρῇς, στέλλε μὲν τὰ μέλανα ἱστία, αἶρε δὲ τὰ ἱστία λευκά. οὕτω γὰρ γνώσομαι ὅτι σῶοί ἐστε.”
ὁ οὖν Θησεὺς λέγει ὅτι τῷ πατρὶ ἐν νῷ ἔχει πείθεσθαι καὶ πρὸς τὴν Κρήτην ἀποπλεῖ. ὁ δ᾿ Αἰγεὺς καθ᾿ ἡμέραν ἐπὶ ἄκραν τὴν ἀκτὴν ἀναβαίνει καὶ πρὸς τὴν θάλατταν βλέπει.
ἐπεὶ δὲ ὁ Θησεὺς τὴν Ἀριάδνην ἐν τῇ Νάξῳ λείπει καὶ οἴκαδε σπεύδει, λανθάνεται τῶν τοῦ πατρὸς λόγων, καὶ οὐ στέλλει τὰ μέλανα ἱστία. ὁ οὖν Αἰγεὺς τὴν μὲν ναῦν γιγνώσκει, ὁρᾷ δὲ ὅτι ἔχει τὰ μέλανα ἱστία. μάλιστα οὖν φοβεῖται ὐπὲρ τοῦ Θησέως. μέγα μὲν βοᾷ, ῥίπτει δὲ ἑαυτὸν ἀπὸ τῆς ἀκτῆς εἰς τὴν θάλατταν καὶ οὕτως ἀποθνῄσκει. διὰ τοῦτο οὖν ὄνομα τῇ θαλάττῃ ἐστὶν Αἰγαῖος πόντος.